2003 ten beri yaklasık 15 yıldır Devletimiz Badem ve Ceviz üretimini arttırmak ve ithalat oranını düşürmek için Özel ağaçlandırma projelerine destek verdi. Bu Destek ile yeni bahçeler kurulmaya başladı. Bu bahçe kurulma işleri 2010 dan sonra hızlandı ve önemli ölçüde bahçeler kuruldu.
Türkiye USDA rakamlarına göre ortalama 10.000 ton badem üretiminden 15.000 ton badem üretimine yükseldi. Tabi daha istenilen verime gelmeyen bir çok bahçe var. Bunlarda geliştikçe üretim miktarı çok daha yukarılara gidecek ve ithalat konusundaki açık daralacak belki bitecek.
Malesef ceviz ve bademde bu sene %43,5 olan ithalat vergisi oranı Ocak ayında %15 e düşürüldü.
Yerli üretici üzerine düşeni yapıp Badem üretimini 15000 ton a çıkardığı halde ithalat vergisinin düşürülmesi çok anlamsız. 25000 ton ithalat yaptığımız gözüküyor. Yani 40.000 ton ihtiyacımızın sadece 15.000 ton u yerli üreticiden karşılanıyor. Tersi bir durum olsa yerli üretim 30.000 tonlara çıktığında kalite rekabeti sağlamak adına bazı indirimler düşünülebilirdi. Ancak Badem üretimi arttığı halde ki daha ithalat rakamlarına yaklaşamadık bile, vergi düşürülmesi direk yerli üretimi etkilecek. Çok basit bir hesapla, mesela 10 lira olan bademin, 6,7 lirası vergi-3,3 lirası badem ise.. 10 liralık bademlin 3.3 lirası badem 1,5 lirası vergi olacak. Yani 10 liralık bademin fiyatı 4,8 tl ye inecek. Yaklaşık %50 lik bir fiyat düşüsü olacak. Döviz %10 civarında değerlenirse, fiyat 5,8 tl lere gelecek.
Girdi maliyetlerine bakarsak 50.000 lira gideri olan bir bahçe 6 ton badem aldığında 10.000 lira yıllık elinde kar kalacak. Bu durum dahi üreticiyi zor durumda getiriyor. Ama yeni duruma göre retimin üstüne 20.000 lira borçlanacak. Türkiye'de bahçeler büyük değil. Büyük olmadığından birim maliyetler , sabit giderler yüksek ama gelirler de düşük. Bu model de üretici sınıfı orta ve küçük bahçelerden oluşuyor. Orta ve Küçük bahçelerin olduğu bir ülkede üretimi artan ve badem yatırımlarının arttığı bir dönemde ithalat vergisinin %15 e düşürülmesi, bu sektörden yerli üretimi kaldırmak demektir.
Yapılan itirazlar sonucu bundan geri dönüleceği ümit ediliyor. Badem Ocak 2017 ve 2018 ithalatlarına ve 3 aylık dönem dolunca bu aralığa bakıp farkları incelemekte fayda var. Bu bize önümüzdeki sene fiyatların ne kadar etkileneceğini gösterir.
Bu yıl badem üreticisi açısından çok zor geçeceğe benziyor. İthalatta gözetim vergisindeki düşüş üreticiyi kollamadığı gibi bir de çiçeklenme dönemi boyunca devam eden şiddetli lodos maalesef meyve tutumlarını olumsuz etkilemiş durumda. Neredeyse bu zarar %70 lere varıyor. Büyük bir bahçe sahibi abimizle de aynı durum tespitini teyit ettik. İspanyada da durumun aynı olduğu bilgisini aldık. Bunu şahsi yorumum olarak değil daha önceki çıkan haberlerde takip ettiğim kadarıyla Datça da ki ürünlerde aynı sıkıntının yaşandığını ve üreticilerin yaptığı açıklamalar neticesinde LODOSUN etkili olduğu vurgulanmıştı.
YanıtlaSilBu konuda bilgisi olanlar lütfen paylaşımda bulunsunlar.
Yavuz Dinçtopal
UŞAK